Rozprawiliśmy się już z iluzją, że myśli kontrolują nasze zachowanie. Teraz czas zająć się uczuciami. Często wydaje nam się, że jakaś emocja uniemożliwia realizację planów oraz marzeń:

„Nie zawalczę o awans, bo się boję”.

„Nie zaproszę jej na randkę, ponieważ się wstydzę”.

„Nie pobawię się z dzieckiem, bo jestem zdenerwowany”.

Tymczasem emocje są po prostu reakcją ciała na daną sytuację, wynikającą (podobnie jak myśli) z ewolucyjnego programu dbającego o nasze przetrwanie. Nie przypadkowo większość ludzkich emocji jest uznawana za negatywne – lęk, strach, wstyd, poczucie winy, wstręt, złość. Ma to perfekcyjny sens w przypadku konieczności ochrony przed realnymi zagrożeniami, z jakimi zmagali się nasi przodkowie. Jednak obecnie nawet wyjątkowo wymagające wyzwania - trudny egzamin, niemiły szef, czy kłótliwa sąsiadka, nie zagrażają bezpośrednio naszemu życiu i warto traktować je jako naturalną reakcję organizmu.

W poprzednim artykule podjęliśmy temat uniwersalności ludzkiego cierpienia, dziś natomiast poznamy jego źródła. W wielu nurtach psychologicznych, filozoficznych i religijnych funkcjonuje założenie, że problemy, zaburzenia lub grzechy wiążą się z treścią naszych myśli. Nawet w codziennym języku mówimy o brudnych, złych, przykrych oraz  nieczystych myślach, przez które czujemy się źle i robimy złe rzeczy. Intuicyjnie wydaje się, że wystarczy pozbyć się tych niechcianych treści z umysłu, a życie zmieni się w beztroską sielankę.

Ponad dwa tysiące lat temu Siddhartha Gautama, znany lepiej jako Budda wypowiedział następujące zdanie: „Życie jest cierpieniem”. Obecnie po stuleciach intensywnego rozwoju cywilizacji i znaczącej poprawie warunków życia, szczególnie w aspekcie komfortu i dostatku, możemy jedynie z rezygnacją przyznać, że smutne odkrycie oświeconego mędrca wciąż jest aktualne.

Z raportu przeprowadzonego przez WHO (2017) wynika, że ponad 322 milionów ludzi na całym świecie cierpi na zaburzenia depresyjne. Zaburzeń lękowych natomiast doświadcza około 264 milionów ludzi. Poza tym NIMH (2017) stwierdza, że przynajmniej 16,2 milionów ludzi doświadczyło chociaż jednego epizodu wielkiej depresji. W roku 2017 w Polsce miało miejsce aż 5 tysięcy samobójstw i ponad 11 tysięcy prób samobójczych. Warto wziąć pod uwagę, że dane te dotyczą wyłącznie zdiagnozowanych zaburzeń.

W psychologii mówimy o terminie fiksacja funkcjonalna. Dzieje się to wtedy, kiedy nie potrafimy znaleźć innego sposobu użytkowania, poza tym, do którego został stworzony. Chciałabym, żebyś spojrzał i spojrzała w ten sposób na jedzenie. Czy w Twoim przypadku nie doszło do fiksacji funkcjonalnej?

Jedzenie ma wiele funkcji. I nawet jeśli spojrzymy na zdyskredytowaną piramidę potrzeb Maslowa – jedzenie odgrywa wiele funkcji na jednym poziomie. Jednak możemy te funkcje rzeczywiście przedstawić w zakresie: fizjologii, poczucia bezpieczeństwa, poczucia miłości i szacunku, poczucia uznania i samorealizacji. Stwierdzenie, że główną rolą jedzenia jest dostarczanie energii (kalorii), to tak jak mówienie, że główną rolą seksu jest prokreacja. Nasze przekonania na temat seksu zmieniły się (na szczęście!) i wiemy już, że poza prokreacją, seks jest bardzo ważnym elementem budowania związków, relaksacji, radości, itp. Jedzenie scala – nie tylko rodziny (bo mama robi najlepszą ogórkową), pokolenia (babcia najlepiej lepi pierogi), ale także całe narody (nie muszę chyba wspominać o bigosie?).